Μάρτης αποκαλείται το έθιμο στο οποίο ένα φτιαγμένο από κόκκινο και άσπρο σχοινάκι

 

Μάρτης αποκαλείται το έθιμο στο οποίο ένα φτιαγμένο από κόκκινο και άσπρο σχοινάκι ή κλωστές που έχουν στριφτεί ή πλεχτεί, βραχιόλι φοριέται την 1η Μαρτίου στην Ελλάδα, τη Βουλγαρία (βουλ: мартеница, Μαρτενίτσα), τη Ρουμανία (ρουμανικά: mărțișor, Μαρτσισόρ), τη Βόρεια Μακεδονία (σλαβομακεδονικά: мартинка‎, Μάρτινκα), την Αλβανία (Βερόρε), την Μολδαβία (Μαρτσισόρ) και στην Κύπρο (Μαρτουί ή Μάρτης).

 

Ο Μάρτης ή Μαρτιά είναι ένα παμπάλαιο έθιμο, με βαλκανική διασπορά. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα, και συγκεκριμένα στα Ελευσίνια Μυστήρια. 

Οι μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων έδεναν μια κλωστή, την Κρόκη, στο δεξί τους χέρι και το αριστερό τους πόδι.

Από τη 1η ως τις 31 του Μάρτη, τα παιδιά φορούν στον καρπό του χεριού τους ένα βραχιολάκι, φτιαγμένο από στριμμένη άσπρη και κόκκινη κλωστή, τον Μάρτη ή Μαρτιά. 

Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση, ο Μάρτης προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Άνοιξης, για να μην καούν. 

Τον φτιάχνουν την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη μέρα του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι.

Περισσότερα »

Το έθιμο των καβαλάρηδων του Αϊ - Γιώργη στην Πρέβεζα

Χωρίς πιστούς και με βροχή αναβίωσε το απόγευμα το έθιμο των «καβαλάρηδων του Αϊ - Γιώργη» στην Πρέβεζα, στον οικισμό του Αγίου Θωμά.

Με την εικόνα του Αϊ - Γιώργη στην αγκαλιά ένας μόνο καβαλάρης έφτασε στην εκκλησία της ενορίας και την παρέδωσε στον πατέρα Μιχάλη για να γίνει ο εσπερινός και αύριο η θεία λειτουργία στη μνήμη του Αγίου.

Νωρίτερα ο καβαλάρης ανέβηκε σε βουνό της περιοχής όπου βρίσκεται το ξωκλήσι του  Αϊ - Γιώργη και σύμφωνα με το έθιμο πήρε την εικόνα για να την μεταφέρει στον ιερό ναό της ενορίας του Αγίου Θωμά.

 Μόλις κατέβηκε στον οικισμό έκανε περιφορά της εικόνας στους δρόμους για ευλογία στην κάθε οικογένεια. 

Στην είσοδο της εκκλησίας τον περίμεναν ο ιερέας και ένας ψάλτης. Μόλις παρέδωσε την εικόνα εψάλλη το τροπάριο του Αγίου Γεωργίου και το Χριστός Ανέστη. 

Ο ιερέας έδωσε στον καβαλάρη ευχές και έναν σταυρό.

Η κ. Κυριακή Σουρτζή μέλος του Πολιτιστικού Συλλόγου του Αγίου Θωμά είπε στο ΑΠΕ- ΜΠΕ πως οι δύσκολες μέρες της πανδημίας δεν στέκονται ικανές να ματαιώσουν το έθιμο. 

Υπάρχει πίστη και θέληση και έτσι αναβίωσε το έθιμο με τον καβαλάρη, τον ιερέα και έναν ψάλτη.


Πηγή: ΑΠΕ - ΜΠΕ

Περισσότερα »

Χριστούγεννα ανά τον κόσμο: Πώς γιορτάζουν στον πλανήτη τον ερχομό του Θείου Βρέφους

 

Κάθε λαός την περίοδο των Χριστουγέννων έχει τον δικό του μοναδικό τρόπο να γιορτάζει τον ερχομό του Θείου Βρέφους. Παρακάτω παρουσιάζονται μερικά από τα πιο χαρακτηριστικά, περίεργα και χιουμοριστικά έθιμα που αναβιώνουν τις τελευταίες μέρες του έτους σε κάθε γωνιά του κόσμου.

 

Χριστουγεννιάτικος κορμός- Καταλονία

Το έθιμο έχει τις ρίζες του σε έναν παλιό μύθο της Καταλονίας. Κάθε 8 Δεκεμβρίου τα σπίτια γεμίζουν με κορμούς δέντρων που έχουν πόδια, κόκκινη μύτη και καπέλο και οι Ισπανοί του αφήνουν φαγητό κάθε βράδυ, καθώς και κουβέρτα μη τυχόν και κρυώσουν. Όταν τα παιδιά δεν κοιτάνε, οι γονείς κρύβουν τα δώρα κάτω από την κουβέρτα, αφού σύμφωνα με το έθιμο, το δέντρο είναι ιερό και έχει μέσα δώρα. 

 

Τα 12 πιάτα- Βουλγαρία

 

Το εορταστικό τραπέζι περιλαμβάνει 12 διαφορετικά φαγητά, ένα για κάθε μήνα του χρόνου.

Ιστός αράχνης για καλή τύχη- Ουκρανία

 

Η ουκρανική παράδοση προστάζει την προσθήκη ιστού αράχνης στο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Σύμφωνα με το μύθο μία φτωχή χήρα έμενα με τα παιδιά της σε μία κρύα καλύβα και τα παιδιά είχαν βάλει στο μάτι ένα όμορφο έλατο που μεγάλωνε έξω από το σπίτι τους αλλά δεν είχαν με τίποτα να το διακοσμήσουν. 

 

Η μητέρα στεναχωρήθηκε πολύ και κοιμήθηκε κλαμένη, αλλά οι αράχνες του σπιτιού, το κατάλαβαν και στόλισαν το δέντρο με τον ιστό τους. Το πρωί, μόλις ο ήλιος έπεσε πάνω στο δέντρο, φάνηκαν οι χρυσαφένιες και ασημένιες κλωστές από τις αράχνες και η μητέρα δεν ξαναζήτησε ποτέ τίποτα άλλο.

 

Hoteiosho και τηγανιτό κοτόπουλο- Ιαπωνία

 

Κι όμως, στην Ιαπωνία γιορτάζουν τα Χριστούγεννα παρά το γεγονός ότι μόνο το 1% του πληθυσμού της είναι χριστιανοί. Τα Χριστούγεννα όμως αποτελούν περισσότερο ένα εμπορικό event. Οι Ιάπωνες τρώνε γαλοπούλα, στολίζουν χριστουγεννιάτικο δέντρο, ενώ τα δώρα τους τα φέρνει ο Hoteiosho, μια ιαπωνική θεότητα που έχει μάτια και στο πίσω μέρος του κεφαλιού για να βλέπει ποια παιδιά είναι ζωηρά.

 

Επιπλέον, τα τελευταία 40 χρόνια τα φαγητό στα KFC, την Παραμονή αποτελεί παράδοση. Η μόδα ξεκίνησε το 1974 στην περιοχή Aoyama.

Πατίνια στους δρόμους- Βενεζουέλα

 

Στο Caracas της Βενεζουέλας οι εορτασμοί των Χριστουγέννων διαρκούν κάθε χρόνο από τις 16 του Δεκέμβρη μέχρι την παραμονή. Τα πρωινά εκείνων των ημερών, πραγματοποιούνται εκκλησιαστικές λειτουργίες μεγάλης κλίμακας στις οποίες οι άνθρωποι συνηθίζουν να πηγαίνουν με roller. Η κυκλοφορία των αυτοκινήτων απαγορεύεται μέχρι τις 20:00 για να μπορούν χρησιμοποιούν τα πατίνια τους ελεύθερα όλες τις μέρες.

 

Κάλαντα παρέα με ένα νεκρό άλογο- Ουαλία

 

Από τα Χριστούγεννα μέχρι και τις αρχές Ιανουαρίου, κάποιος ντύνεται άλογο, χρησιμοποιώντας αληθινό σκελετό αλόγου, και μαζί με μια ομάδα ανθρώπων, πηγαίνουν από πόρτα σε πόρτα και τραγουδούν με την ελπίδα ότι ο οικοδεσπότης θα τους προσφέρει φαγητό ή ποτό.

Κράμπους- Αυστρία, Γερμανία, Ουγγαρία

 

Το έθιμο του Κράμπους έχει τις ρίζες του στην Γερμανική παράδοση. Ο Κράμπους είναι ένα τέρας που εμφανίζεται για να τιμωρήσει όσους δεν έχουν συμπεριφερθεί σωστά. Οι νέοι συνηθίζουν να μασκαρεύονται ως Κράμπους και βγαίνουν στους δρόμους της Αυστρίας, της Ρουμανίας, της Βαυαρίας και άλλων Βαλκανικών χωρών και τρομάζουν τα μικρά παιδιά.

Γριά La Befana-Ιταλία

 

Οι εορτασμοί ξεκινούν με το σύνθημα που δίνεται από ένα κανόνι στη Pώμη. Tην παραμονή των Xριστουγέννων τα παιδιά ντύνονται βοσκοί και γυρίζουν από σπίτι σε σπίτι, τραγουδώντας τα κάλαντα, ενώ ο κόσμος τους κερνά με γλυκά και ξηρούς καρπούς ή τους δίνει λεφτά.

 

 Στις 6 Iανουαρίου έρχεται η γριά La Befana, η οποία ψάχνει τον μικρό Iησού και στην πορεία της αναζήτησής της αφήνει δώρα στα φρόνιμα παιδιά. Σύμφωνα με την ιταλική παράδοση η La Befana σκούπιζε το σπίτι της, όταν δέχτηκε την επίσκεψη των Tριών Mάγων, οι οποίοι πήγαιναν να συναντήσουν το νεογέννητο Iησού. 

 

Oι Tρεις Mάγοι της ζήτησαν να τους ακολουθήσει, αλλά η La Befana αρνήθηκε, διότι δεν είχε τελειώσει από το σκούπισμα του σπιτιού. Aργότερα όμως, το μετάνιωσε και μάζεψε όσα δώρα μπορούσε και προσπάθησε να ακολουθήσει τους Tρεις Mάγους. 

 

Δυστυχώς όμως, δεν τους βρήκε ποτέ. Aλλά συνεχίζει ακόμη την αναζήτησή της για τον Xριστό, γι’ αυτό κάθε χρόνο αφήνει δώρα στα παιδιά. 

 

Η νύχτα με τα ραπανάκια-Μεξικό

 

Κάθε 23 Δεκεμβρίου, η πόλη Οαχάκα στο Μεξικό, παρουσιάζει μία εντυπωσιακή έκθεση από γλυπτά λαχανικά με τα ραπανάκια να κλέβουν την παράσταση. Στην έκθεση αποτυπώνονται παραδοσιακές στιγμές και το φεστιβάλ διαρκεί τρεις μέρες.

 

Φεστιβάλ Άγιων Βασίληδων- Σε μεγάλες πρωτεύουσες

 

Ξεκίνησε στο Σαν Φρανσίσκο ως μία μικρή συγκέντρωση αλλά πλέον έχει γίνει ένα έθιμο παγκοσμίου φήμης. Ποιες προϋποθέσεις χρειάζεται να πληροί κανείς για να συμμετέχει; Μόνο να είναι ντυμένος Άγιος Βασίλης, να μην ξεχάσει το σκούφο του και να αποκαλεί ο ένας τον άλλον «Άγιο Βασίλη».

 

Ομαδικό κολύμπι-Ισπανία

 

Την ημέρα των Χριστουγέννων οι Ισπανοί βουτούν στα παγωμένα νερά της Βαρκελώνης.

 

13 Άγιοι Βασίληδες- Ισλανδία

 

Όχι έναν, όχι δύο, ούτε τρεις αλλά 13 Άγιους Βασίληδες έχει η παράδοση της Ισλανδίας. Η… ομάδα τους ονομάζεται Yule Lads και η παράδοση τους θέλει να μοιάζουν με κοντά, άσχημα αλλά τρισχαριτωμένα τρολ. 

 

Σύμφωνα με το μύθο, ξεκινούν τις «επισκέψεις» τους από τις 12 Δεκεμβρίου και για τον υπόλοιπο μήνα βγαίνει στα σπίτια κάθε μέρα και ένα διαφορετικό από αυτά. Ο στόχος τους; Να σκορπίζουν έναν ευχάριστο πανικό με τις σκανδαλιές τους, καθώς μπαίνουν στα σπίτια από το τζάκι και σκορπίζοντας γύρω τους αστρόσκονη, κάνουν συνεχώς μικρές φάρσες στους κατοίκους τους.

 

Οι σκούπες – Νορβηγία

 

Ένας νορβηγικός θρύλος λέει ότι την παραμονή των Χριστουγέννων μάγισσες και κακά πνεύματα εμφανίζονται ψάχνοντας να βρουν σκούπες, για να τις καβαλήσουν και να τρομοκρατήσουν τον κόσμο.  Για να μην συμβεί αυτό, οι Νορβηγοί κρύβουν όλες τις σκούπες του σπιτιού, ενώ οι άντρες βγαίνουν έξω και πυροβολούν στον αέρα για να διώξουν τα κακά πνεύματα.

 

Επιπλέον αφήνουν μια γαβάθα χυλό, το λεγόμενο “nisse” στη σιταποθήκη για να φάει ο καλικάντζαρος που προστατεύει το κτήμα τους, ενώ αφού στολίσουν το χριστουγεννιάτικο δέντρο πιάνονται όλοι χέρι-χέρι γύρω από αυτό και τραγουδούν τρία χριστουγεννιάτικα τραγούδια.

 

“Father Christmas”- Μ. Βρετανία

 

Στη Μεγάλη Βρετανία, τα παιδιά γράφουν γράμμα στον “Father Christmas”, όπου του δίνουν ευχές και του ζητούν το δώρο τους. Ρίχνουν το γράμμα μέσα στο τζάκι, ώστε ο καπνός να το πάρει μαζί του και από την καμινάδα να το οδηγήσει στον Βόρειο Πόλο.

 

Λουτσία- Σουηδία

 

Στη Σουηδία, έχουν το έθιμο της «Λουτσία» – σύμβολο δηλαδή του φωτός. Στις 13 Δεκεμβρίου, το πρωί, το μεγαλύτερο κορίτσι της οικογένειας, ντυμένο στα λευκά πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι και μοιράζει ζεστό καφέ με κουλουράκια. Στο κεφάλι φορά στεφάνι με αναμμένα κεριά ενώ τραγουδά κάλαντα, βασισμένα στον ρυθμό του ναπολιτάνικου τραγουδιού «Σάντα Λουτσία».

 

Adventskranz- Γερμανία

 

Οι Γερμανοί δίνουν ιδιαίτερη έμφαση στο στόλισμα του σπιτιού με πολύχρωμα φωτάκια και χριστουγεννιάτικες φιγούρες, ενώ συνηθίζουν να στολίζουν στο εξωτερικό του σπιτιού φυσικό έλατο. Ένα από τα κύρια έθιμά τους, είναι το λεγόμενο “Adventskranz”. 

 

Σύμφωνα με το έθιμο αυτό τοποθετούν ένα κηροπήγιο με τέσσερις θέσεις, που συμβολίζουν τις τέσσερις τελευταίες εβδομάδες του έτους. Και κάθε Κυριακή που τελειώνει η εβδομάδα, ανάβουν και το αντίστοιχο κερί. 

 

Έτσι υπολογίζουν αντίστροφα τις μέρες που απομένουν για τον ερχομό του νέου έτους. Επίσης,  αντί για τις κάλτσες τους, βγάζουν έξω τα παπούτσια τους περιμένοντας τον ο Άι Βασίλη να τους τα γεμίσει με γλυκά. Από τις αρχές του Δεκέμβρη, τα παιδιά αφήνουν τα παπούτσια τους έξω και αν δεν ήταν καλά παιδιά τη χρονιά που πέρασε, αντί για γλυκά θα βρουν κλαδιά μέσα.

 

Ο καλοκαιρινός Αι-Βασίλης- Αυστραλία

Στην Αυστραλία το παραδοσιακό μέσω μεταφορά του Άγιου Βασίλη δεν είναι το έλκηθρο αλλά το …τζετ σκι καθώς στο νότιο ημισφαίριο έχουν Καλοκαίρι τη περίοδο των Χριστουγέννων.

 

Τα δώρα-Λετονία

 

Τα δώρα δεν έρχονται στις 25 ή στις 31 του μηνός, αλλά… κάθε μέρα. 12 μέρες διαρκούν οι γιορτές και όλοι κάνουν δώρα σε όλους κάθε μία από αυτές!

 

Ο «Μαύρος Πιτ»-Ολλανδία

 

Ο Zwarte Piet ή αλλιώς Μαύρος Πέτρος είναι η δημοφιλής γιορτινή φιγούρα της Ολλανδίας. Το μικρόσωμο αυτό τρολ, που περνά το χρόνο του σκάβοντας στα ανθρακωρυχεία (εξού και το μαύρο χρώμα του), ανεβοκατεβαίνει με άνεση τις καμινάδες των σπιτιών, αφού ο καπνός και τα κάρβουνα πλέον δεν τον ενοχλούν. 

 

Σύμφωνα με την παράδοση, το χόμπι του είναι να παρακολουθεί τα παιδιά, δίνοντας στη συνέχεια αναφορά στον Άγιο Βασίλη για το ποια ήταν καλά και ποια όχι, αλλά και να τον συνοδεύει στο μοίρασμα των δώρων. Τα κακά παιδιά, αντί για δώρα βρίσκουν από τον Μάυρο Πέτρο μια κάλτσα γεμάτη με… κάρβουνα.

 

Τσεχία

 

Το Χριστουγεννιάτικο έθιμο στην Τσεχία έχει να κάνει με το γάμο και αφορά στις ανύπαντρες κοπέλες. Την παραμονή των Χριστουγέννων οι ανύπαντρες για να μάθουν τι τους επιφυλάσσει η νέα χρονιά, στέκονται με την πλάτη στην εξώπορτα του σπιτιού τους και πετούν το ένα τους παπούτσι πίσω από τον ώμο τους.  Αν το παπούτσι προσγειωθεί με τη μύτη στραμμένη προς την πόρτα, σημαίνει ότι η κοπέλα θα παντρευτεί μέσα στην ερχόμενη χρονιά. Επίσης, τα εορταστικά στολίδια του δέντρου είναι τσόφλια αυγών βαμμένα με διάφορα χρώματα και μοτίβα.

 

«H0H 0H0»- Καναδάς

 

Το καναδέζικο ταχυδρομείο έχει δημιουργήσει ειδικό ταχυδρομικό κώδικα (H0H 0H0), για να μπορούν τα παιδιά να στέλνουν τα γράμματά τους στον Άι Βασίλη αλλά και οι εργαζόμενοι, απαντούν στα γράμματά τους. Μέσα σε 27 χρόνια μάλιστα, έχουν απαντηθεί 15 εκατομμύρια γράμματα.

 

Το ράντισμα του τραπεζιού-Γιουγκοσλαβία

 

Οι Γιουγκοσλάβες γυναίκες τη μέρα του τραπεζώματος ραντίζουν τα τραπεζομάντηλά τους με κρασί για να μη ντραπούν οι φιλοξενούμενοί τους σε περίπτωση που λερώσουν κάποιο, αφού θεωρείται ντροπή για το σαβουάρ βιβρ τους να λερώσει κάποιος προσκεκλημένος το τραπεζομάντηλο της οικοδέσποινας.

 

«wind surf»-Χαβάη

 

Οι Χαβανέζοι, αφού φάνε χοιρινό, noodles και σολωμό, παίζοντας γιουκαλίλι τραγουδούν τα κάλαντα. Στη συνέχεια, τα παιδιά πηγαίνουν στην παραλία για να δοκιμάσουν το wind surf που συνήθως παίρνουν για δώρο.

 

Σάουνα- Εσθονία

 

Τα Χριστούγεννα είναι η καταλληλότερη περίοδος για ουσιαστικό χρόνο με την οικογένεια. Έτσι οι Εσθονοί, φροντίζουν να κάνουν σάουνα ανήμερα των Χριστουγέννων οικογενειακώς.

 

Μπάρμπεκιου- Κένυα

 

Στην Κένυα, λόγω του κλίματος τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά: το χριστουγεννιάτικο γεύμα θυμίζει καλοκαιρινή ημέρα χαλάρωσης αφού αντί να φάνε γαλοπούλα κάνουν μπάρμπεκιου στον κήπο. Μάλιστα, εκεί στολίζουν τις εκκλησίες με μπαλόνια, λουλούδια και κορδέλες.

 

Τα ξεχωριστά είδωλα της φάτνης-Καταλονία

 

Ένα έθιμο μοναδικό και ιδιαίτερο που δεν μοιάζει με κάποιο άλλο είναι αυτό που επικρατεί στην Καταλονία και πρόκειται για τα caganers. Αυτά, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μικρά είδωλα σε μορφή ανθρώπου, ο οποίος φορά παραδοσιακή στολή, έχει πάντα κατεβασμένο παντελόνι και στέκεται σε στάση… αφόδευσης. 

 

Οι Καταλανοί συνηθίζουν να το κρύβουν στη φάτνη και όποιος το βρει είναι αρκετά τυχερός, αφού συμβολίζει την καλή συγκομιδή και την καλή τύχη της επόμενης χρονιάς. Η φιγούρα αυτή απεικονίζει πολλές φορές δημόσια πρόσωπα, όπως τον Ομπάμα, την Μέριλιν Μονρόε αλλά και την Lady Gaga και Amy Winehouse.

 

Περισσότερα »

Χριστουγεννιάτικα έθιμα, με γιορτινές μελωδίες

Όλες οι περιοχές της Ελλάδας ετοιμάζονται με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο, να υποδεχθούν τη γέννηση του Χριστού. 

Πόλεις και χωριά παρά την κρίση, στολίστηκαν, φωτίστηκαν και οι προετοιμασίες για την πιο χαρούμενη γιορτή της Χριστιανοσύνης ντύνονται με μελωδίες από τα κάλαντα και αρωματίζονται με τις ξεχωριστές μυρωδιές από τις κουζίνες των σπιτιών.

Η Μαίρη Παναγάκου, με τις γνώσεις της για τη λαϊκή παράδοση και την παραδοσιακή μαγειρική, τον πλούτο των οποίων έχει καταγράψει για να τον παραδώσει στις επόμενες γενιές.

Τα Κάλαντα

Τα κάλαντα είναι ένα τραγούδι, μια παράδοση και μια χαρμόσυνη αναγγελία. «Καλήν εσπέρα άρχοντες, αν είναι ορισμός σας, Χριστού την Θεία Γέννηση να πω στ' αρχοντικό σας». Τα κάλαντα πήραν το όνομα τους από τις καλένδες του Ιανουαρίου.

Οι καλένδες ήταν οι πρώτες ημέρες των Ρωμαϊκών μηνών και συγγενείς και φίλοι αντάλλασσαν επισκέψεις και δώρα, που ήταν μέλι, ξερά σύκα, χουρμάδες, χυλός και μικρά νομίσματα.

Τα κάλαντα είναι μίγμα θρησκευτικού και κοσμικού περιεχομένου. Στην αρχή εξαγγέλλεται και περιγράφεται το θρησκευτικό γεγονός και μετά ακολουθούν τα εγκώμια για τα διάφορα πρόσωπα της οικογένειας ανάλογα με τα χαρίσματα τους, την ηλικία τους, το επάγγελμα τους ή την κοινωνική τους θέση.

«Κυρά ψηλή, κυρά λιγνή, κυρά καμαροφρύδα»

Κατόπιν ακολουθούν οι ευχές,
«Τούτο το σπίτι το ψηλό, πέτρα να μη ραγίσει
Κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνια πολλά να ζήσει»

Και τελειώνουν με την παράκληση για φιλοδώρημα,
«αφέντη μου ευγενικέ, αν έχεις γρόσια δος μας τα
αν έχεις και γλυκό κρασί βγάλε να μας κεράσεις».

Όμως, έχουν έτοιμους και στίχους γι αυτούς που δεν τους δίνουν φιλοδώρημα,
«αφέντη μου στην κάπα σου χίλιες χιλιάδες ψείρες,
Άλλες γεννούν, άλλες κλωσούν κι άλλες αυγά μαζώνουν»

Χριστουγεννιάτικο στεφάνι

Στα χωριά συνηθίζουν να κρεμάνε στους τοίχους και τις εξώπορτες ολόκληρες πλεξούδες από σκόρδα που πάνω τους καρφώνουν μοσχοκάρφια, δηλαδή γαρυφαλλάκια για να διώξουν την κακογλωσσιά που «καρφώνει» την ευτυχία του σπιτιού τους. Διακοσμημένο με Χριστουγεννιάτικα στολίδια, το στεφάνι από έλατο στην εξώπορτα, εκτός από το καλωσόρισμα στους καλεσμένους φέρνει τύχη στο σπίτι. Βασική η ύπαρξη του σκόρδου στο δέσιμό του που προφυλάσσει από το κακό μάτι.

Το Χριστόψωμο στην Κρήτη

Το ζύμωμα του Χριστόψωμου στη Κρήτη είναι έργο Θείο και έθιμο καθαρά Χριστιανικό. Για το Χριστουγεννιάτικο τραπέζι το Χριστόψωμο είναι ευλογημένο ψωμί αφού θα στηρίξει τη ζωή του νοικοκύρη και της οικογένειας του. Χρησιμοποιούν καλό αλεύρι και ακριβά υλικά όπως ροδόνερο, μέλι, σουσάμι, κανέλλα και γαρύφαλλα. Μαζεύονται οι γυναίκες του σπιτιού και όσο να γίνει το προζύμι, τραγουδούν, «ο Χριστός γεννιέται, το φως ανεβαίνει, το προζύμι για να γένει».

Πλάθουν το ζυμάρι, παίρνουν τη μισή ζύμη και φτιάχνουν μια κουλούρα. Με την υπόλοιπη φτιάχνουν σταυρό με λουρίδες από τη ζύμη και στο κέντρο βάζουν ένα άσπαστο καρύδι που συμβολίζει τη γονιμότητα.

Στην υπόλοιπη επιφάνεια σχεδιάζουν σχήματα με το πιρούνι για να βγάλουν το «κακό μάτι» και να «καρφώσουν» την κακογλωσσιά.

Ο νοικοκύρης του σπιτιού παίρνει το Χριστόψωμο, το σταυρώνει, το κόβει και το μοιράζει σε όλους όσους παρευρίσκονται στο τραπέζι, σαν συμβολισμό της Θείας Κοινωνίας, που ο Χριστός έδωσε τον Άρτο της ζωής σε όλη την ανθρώπινη οικογένεια του.

Το «τάισμα» της βρύσης στην Κεντρική Ελλάδα

Τα μεσάνυχτα της παραμονής των Χριστουγέννων γίνεται το λεγόμενο «τάϊσμα της βρύσης», σε χωριά της Κεντρικής Ελλάδας. Οι κοπέλες τα χαράματα πηγαίνουν στην πιο κοντινή βρύση για να κλέψουν το «άκραντο νερό», δηλαδή αμίλητο γιατί δεν βγάζουν λέξη σε όλη τη διαδρομή.

Όταν πάρουν το νερό, αλείφουν τη βρύση με βούτυρο και μέλι με την ευχή, όπως τρέχει το νερό να τρέχει και η προκοπή στο σπίτι, και όπως γλυκό είναι το μέλι, έτσι γλυκιά να είναι και η ζωή τους. Για να έχουν καλή σοδειά, όταν φθάνουν εκεί, την ταΐζουν με διάφορα προϊόντα όπως βούτυρο, ψωμί, τυρί ,όσπρια ή κλαδί ελιάς.

Έλεγαν μάλιστα ότι όποια κοπέλα πήγαινε πρώτη στη βρύση θα ήταν η πιο τυχερή όλο το χρόνο. Έπειτα έριχναν στη στάμνα που θα έφερναν το νερό, ένα βατόφυλλο και τρία χαλίκια, κλέβουν το νερό από τη βρύση και γυρίζουν στο σπίτι τους πάλι αμίλητες μέχρι να πιούνε όλοι από το «άκραντο νερό».

Με το ίδιο νερό ραντίζουν και τις τέσσερις γωνίες του σπιτιού και σκορπίζουν και τα τρία χαλίκια στο σπίτι. Στη λαϊκή μας παράδοση ο βάτος φέρνει αισιοδοξία και καλά μαντάτα και διώχνει τα ξόρκια.

«Πάντρεμα της φωτιάς»

Στα χωριά της Έδεσσας την παραμονή των Χριστουγέννων «παντρεύουν τη φωτιά», δηλαδή παίρνουν ένα ξύλο με θηλυκό όνομα, δηλαδή κερασιάς και ένα με αρσενικό όνομα, συνήθως από αγκαθωτά δέντρα, δηλ. από βάτο.

Βάζουν τα ξύλα στο τζάκι να καούν και ανάλογα με τον κρότο ή τη φλόγα τους μπορούν να προβλέψουν τα μελλούμενα είτε για τον καιρό είτε για τη σοδειά τους.

Η λαϊκή μας παράδοση θέλει τα αγκαθωτά δέντρα να απομακρύνουν τα δαιμονικά όντα, όπως τους καλικάντζαρους.

Στη Θεσσαλία, όταν τα κορίτσια επιστρέφουν από την εκκλησία, ανήμερα Χριστούγεννα, βάζουν δίπλα στο τζάκι κλαδιά κέδρου που τα ξεδιαλέγουν να είναι λυγερά, ενώ τα αγόρια βάζουν από αγριοκερασιά.

Τα λυγερά αυτά κλαδιά αντιπροσωπεύουν τις επιθυμίες τους για μια όμορφη ζωή. Όποιο κλωνάρι καεί πρώτο αυτό είναι καλό σημάδι γιατί αυτός ο νέος ή η νέα θα παντρευτεί πρώτα.

Τα Χριστόξυλα

Σε πολλά χωριά της Μακεδονίας από τις παραμονές των Χριστουγέννων ο νοικοκύρης του σπιτιού ψάχνει στα χωράφια και βρίσκει ένα μεγάλο χοντρό και γερό ξύλο από πεύκο ή ελιά και το πάει σπίτι του.

Η νοικοκυρά φροντίζει να έχει καθαρίσει το σπίτι αλλά με ιδιαίτερη προσοχή το τζάκι, ώστε να μη μείνει ούτε ίχνος από την παλιά στάχτη. Καθαρίζουν ακόμα και την καπνοδόχο, για να μην βρίσκουν πατήματα να κατέβουν οι καλικάντζαροι, τα κακά δαιμόνια όπως λένε στα Χριστουγεννιάτικα παραμύθια, και μαγαρίσουν το σπίτι.

Βάζει λοιπόν το Χριστόξυλο στο τζάκι την παραμονή και το ανάβει αφήνοντας το να σιγοκαίει όλο το δωδεκαήμερο από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Στη λαϊκή παράδοση πίστευαν ότι η στάχτη αυτή προφύλασσε το σπίτι και τα χωράφια από κάθε κακό και καθώς καίγεται, ζεσταίνεται ο Χριστός στη φάτνη.

Στη Σκιάθο, οι πιο παλιοί λένε ότι από την 1η Δεκεμβρίου οι καλικάντζαροι ετοιμάζουν το καράβι τους για να έρθουν στο νησί.

Την παραμονή των Χριστουγέννων το ρίχνουν στο γιαλό και φθάνουν ανήμερα. Από τότε μέχρι τα Φώτα κανείς δεν τολμάει να βγει νύχτα από το σπίτι του γιατί θα τον βουβάνουν.

Την παραμονή των Φώτων, όμως, οι καλικάντζαροι τα μαζεύουν γρήγορα και φεύγουν τρέχοντας μην τους προφτάσει ο παπάς με τον αγιασμό και τους ζεματίσει.

Οι Μωμόγεροι του νομού Δράμας

Η λαϊκή φαντασία οργιάζει με τις σκανταλιές των καλικάντζαρων που βρίσκουν την ευκαιρία να αλωνίσουν στον επάνω κόσμο, τότε που τα νερά είναι «αβάφτιστα». Η όψη τους τρομακτική και οι σκανταλιές τους απερίγραπτες, αλλά και ο τρόμος τους άλλος τόσος για τη φωτιά.

Στα χωριά Πλατανιά και Σιταγροί της Δράμας συναντάμε το έθιμο των Μωμόγερων που προέρχεται από τους Πόντιους πρόσφυγες. Η ονομασία τους προέρχεται από το μίμος ή το μώμος και το γέρος και συνδέεται με τις μιμητικές τους κινήσεις.

Φοράνε τομάρια λύκων ή τράγων ή είναι ντυμένοι με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά και έχουν την μορφή γέρων. Οι Μωμόγεροι προσδοκώντας τύχη για τη νέα χρονιά, γυρίζουν σε παρέες όλο το δωδεκαήμερο, ψάλλοντας τα κάλαντα ή άλλους ευχετικούς στίχους.

Όταν οι παρέες συναντηθούν, κάνουν ψευτοπόλεμο μεταξύ τους ώσπου η μία ομάδα να νικήσει και η άλλη να δηλώσει υποταγή. Το ίδιο έθιμο με παραλλαγές γίνεται στην Κοζάνη και τη Καστοριά με την ονομασία Ραγκουτσάρια.

Περισσότερα »

Σπάσε το ρόδι και κρέμασε την αγριοκρεμμύδα!!

«Πάει ο παλιός ο χρόνος ας γιορτάσουμε παιδιά και του χωρισμού ο πόνος ας κοιμάται στην καρδιά. Καλή χρονιά, χρονιά πολλά, χαρούμενη χρυσή Πρωτοχρονιά…»...

Περισσότερα »

Τα κάλαντα ( Χριστούγεννα και Παράδοση )

Η λέξη κάλαντα προέρχεται από τη λατινική «calenda», που σημαίνει αρχή του μήνα, τραγουδιόνταν στην αρχή του μήνα, ενώ διαμορφώθηκε από το ελληνικό ρήμα καλώ.

Περισσότερα »

Τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας Περισσότερα Ξωτικό: Τα ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων σε διάφορες περιοχές της Ελλάδας

Τα γιορτινά τους φορούν όλες οι πόλεις της Ελλάδας και ετοιμάζονται να υποδεχτούν τα Χριστούγεννα με έθιμα και παραδόσεις που έχουν τις ρίζες τους βαθιά πίσω στο χρόνο.
 

Περισσότερα »