Όσο ζω κι αναπνέω δεν θα σταματήσω ποτέ να μιλώ για όσα ζήσαμε οι Ελληνες της Σμύρνης, της Μικράς Ασίας, με τη Φωτιά, τον διωγμό, τον ξεριζωμό μας από τα άγια χώματα, την καταδίκη σε προσφυγιά….
Αυτά τα μάτια ώσπου να κλείσουν, θα βλέπουν μπροστά τους τα όσα έγιναν, και δεν συμφέρουν, και το στόμα μου θα μιλά για το άδικο του Ελληνισμού και θα ζητά την επιστροφή εκεί που είδαμε το φως, που μεγαλώσαμε, προκόψαμε, για να χαθούν όλα μέσα στον καπνό και στη φωτιά»…. Στις 6 Ιουνίου 2007 "έφυγε" από τη ζωή στα 108 της χρόνια, η γιαγιά Φιλιώ, η γυναίκα που έγινε σύμβολο του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας.
Η Φιλιώ Χαϊδεμένου γεννήθηκε από Ναξιώτη στην καταγωγή πατέρα και μητέρα Σμυρνιά, στα Βουρλά της Μικράς Ασίας το 1899. Πρόσφυγας πρώτης γενιάς έβαλε σκοπό της ζωής της να διασώσει όσα κειμήλια της πατρίδας της, της Μ. Ασίας μπορούσε.
Σωσμένα αντικείμενα, φορεσιές, κειμήλια, κάθε τι που είχε σωθεί στον Μεγάλο ξεριζωμό και είχαν φέρει διασώζοντας τα οι εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες, έγιναν κτήμα του Μουσείου Μικρασιατικού ελληνισμού "ΦΙΛΙΩ ΧΑΙΔΕΜΕΝΟΥ", ένα όνειρο της που έγινε πραγματικότητα και πλέον φιλοξενεί πάνω από 500 εκθέματα.
Όλη της την σύνταξη την ξόδευε σε εισιτήρια λεωφορείων και πλοίων για να οργώνει την Ελλάδα, όπου υπάρχει μικρασιατικός ελληνισμός, και να μαζεύει αντικείμενα, όπως έγγραφα, ενδύματα, βιβλία, στολές, ακόμη και έπιπλα.
"Ο νους μου φεύγει ξανά και πηγαίνει σε μέρη πού με πονάνε, σε μέρη που δεν θα ξεχάσω ποτέ. Ο πόνος θα σταματήσει μόνο όταν πεθάνω.
Το σώμα μου βρίσκεται εδώ, στο τώρα, αλλά το μυαλό μου συνεχίζει στο τότε, στην αγαπημένη πατρίδα που δεν ξέχασα ούτε στιγμή...", έγραψε σε κάποιο σημείο του αυτοβιογραφικού βιβλίου της "ΤΡΕΙΣ ΑΙΩΝΕΣ, ΜΙΑ ΖΩΗ" που εκδόθηκε από τις εκδ. Λιβάνη.
Στο βιβλίο περιγράφονται με γλαφυρό τρόποοι διωγμοί και οι θηριωδίες σε βάρος των Ελλήνων. «Καπνοί, φωτιές, ρημαγμένο τοπίο, σκηνές Κόλασης καίνε τα μάτια μου και τ' αυτιά μου ακόμα βουίζουν από τις σπαρακτικές κραυγές που γεμίζουν το δειλινό» έγραφε η γιαγιά Φιλιώ.
«Η Μικρασιατική Καταστροφή δεν είναι η μεγαλύτερη του αιώνα μας, αλλά η μεγαλύτερη των αιώνων, διότι τέτοια καταστροφή, μαζική σφαγή, φωτιά και καταστροφή, εγώ τουλάχιστον που διάβαζα από παιδί και παρακολουθούσα, δεν έχει γίνει.
Εχουν γίνει πολλές καταστροφές στους αιώνες, όμως τόσο μαζική καταστροφή, πολλών ατόμων μαζί, δεν έχει γίνει, ούτε και με τέτοιο τρόπο που έγινε η καταστροφή αυτή η δική μας, η Μικρασιατική Καταστροφή», είχε πει σε συνέντευξή της.
Η Φιλιώ Χαϊδεμένου με δυναμισμό που χαρακτηρίζει τις γενιές των Ελλήνων προσφύγων, έθεσε ως στόχο ζωής -και το πέτυχε- να συμβάλει προσωπικά και ουσιαστικά στο να μείνουν ζωντανά η ιστορική μνήμη και ο πολιτιστικός πλούτος του Μικρασιατικού Ελληνισμού.
