Βρετανοί στρατιώτες φωτογραφίζονταν το 1916 με κρανία από το αρχαίο νεκροταφείο της Αμφίπολης (φωτο)

Στους τάφους πριν τους αρχαιολόγους δεν πάνε μόνο οι αρχαιοκάπηλοι αλλά κάποιες φορές -όπως σε αυτούς της Αμφίπολης – προηγούνται οι… στρατιώτες.  Για την ιστορία, κατά τον πρώτο Βαλκανικό Πόλεμο, Έλληνες στρατιώτες της πρώτης και δεύτερης μεραρχίας, παρατήρησαν την ύπαρξη μαρμάρων μέσα σε θάμνους της δυτικής όχθης του ποταμού Στρυμώνα. 

Τότε, το 1913, πραγματοποιήθηκαν ανασκαφές από Έλληνες αρχαιολόγους, οι οποίες έφεραν στο φως την μετέπειτα αναγνωρισθείσα βάση του μεγάλου μαρμάρινου Λέοντος.  

Αργότερα, κατά την εκτέλεση των έργων αποξήρανσης του Στρυμόνα από την εταιρεία Μονξ-Γιούλεν, αποκαλύφθηκαν στις εκβολές του Στρυμόνα ερείπια αρχαίας γέφυρας και βρέθηκαν μέσα σε λάσπη του ποταμού τεράστια τεμάχια του μαρμάρινου λέοντος. 

Παρά ταύτα, χάριν της πρωτοβουλίας του πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Αθήνα Λίνκολν ΜακΒη, την ιδιωτική πρωτοβουλία και τη συμπληρωματική ενίσχυση του ελληνικού κράτους, αναστηλώθηκε ο Λέων της Αμφίπολης κατά τα 1936-37.  

Στην περιοχή έχουν βρεθεί πολλές επιτύμβιες στήλες, αναθηματικά ανάγλυφα και αγάλματα, όπως και χρυσά κοσμήματα (στους τάφους). 

Επίσης βρέθηκαν πολλά αγγεία που μαρτυρούν έντονη εμπορική κίνηση. 

Εκτός από τα αρχαιότερα ευρήματα, τμήματα των αρχαίων τειχών και το ιερό της μούσας Κλειώς διασώζονται επίσης τμήματα σπιτιών της ελληνιστικής και ρωμαϊκής εποχής. 

Πολλά ευρήματα εκτίθενται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Αμφίπολης.  Κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου, κάπου στα 1916, οι Βρετανοί στρατιώτες που βρίσκονταν στην περιοχή κατά εκτός από τον Λέοντα, που, σύμφωνα με τους κατοίκους, ήθελαν να πάρουν, είχαν εντοπίσει και άλλα αρχαία ερείπια, όπως κάποιους από τους τάφους του νεκροταφείου που ανακαλύφθηκε το 1953. 

Οι στρατιώτες όχι απλώς βρήκαν κρανία των θαμμένων στον λόφο Καστά, αλλά έβγαλαν και τις… απαραίτητες αναμνηστικές φωτογραφίες με τα κρανία στα χέρια.  

Πάντως, η Αμφίπολη και μετέπειτα αποτέλεσε σημείο αναφοράς, καθώς και κατά τη γερμανική κατοχή, στρατιώτες των Ναζί πέρασαν από τον Λέοντα της Αμφίπολης.

aftodioikisi.gr