Ήταν τα
«γουναρικά», όπως τους είχε αποκαλέσει υποτιμητικά ο Κολοκοτρώνης, και
υπήρξαν αμφιλεγόμενοι πρωταγωνιστές μιας πολιτικής ελίτ η οποία
βασίζονταν σε ίντριγκες, δολοπλοκίες και αδυσώπητους ανταγωνισμούς για
την εξουσία και το χρήμα.
Οι κοτζαμπάσηδες κυνήγησαν ανελέητα τους κλέφτες την περίοδο του
μεγάλου διωγμού από τον σουλτάνο, το 1806, ενώ συγκρούστηκαν μαζί τους
και στη διάρκεια της επανάστασης.
Οι προεστοί παρά τους δισταγμούς,
οραματίστηκαν μια ελεύθερη Ελλάδα, μόνο που στην ηγεσία έβλεπαν τους
εαυτούς τους, χωρίς πλέον να δίνουν λογαριασμό στους Οθωμανούς.
Παρά ταύτα οι κοτζαμπάσηδες υπήρξαν αρκετοί που αποδείχτηκαν πολύ
κατώτεροι της αποστολής τους, υπερβαίνοντας πολλές φορές ακόμα και τους
χειρότερους Τούρκους, σε ιδιοτέλειες και αυθαιρεσίες, παροιμιώδης η
φράση «τι Μπραΐμης, τι Ζαΐμης!», (= ότι ο Ιμπραήμ πασάς το ίδιο κι ο
Ζαΐμης). Συνέπεια αυτών, ακόμα και σήμερα, ειδικά η ονομασία κοτζάμπασης
να φέρεται με τη σημασία του αυταρχικού, ή αυθαίρετου ανθρώπου.
Η δύναμη που είχαν συγκεντρώσει στην περίοδο της οθωμανικής κατοχής τους επέτρεψε να παίξουν σημαντικό ρόλο στον εθνικό αγώνα.
Ο ξεσηκωμός του 1821 ανησύχησε πολλούς κοτζαμπάσηδες που
φοβόντουσαν την αποτυχία και τα αντίποινα των Τούρκων. Άλλωστε αυτοί
είχαν να χάσουν πολλά, σε αντίθεση με το λαό που θα έχανε μόνο τα δεσμά
του.
Όταν η φλόγα έγινε τεράστια λάβα και η επανάσταση απλώθηκε παντού,
οι κοτζαμπάσηδες εντάχθηκαν και ηγήθηκαν αφού διέθεταν χρήματα και δικό
του ασκέρι. Πολέμησαν, όχι μόνο επειδή και αυτοί ήθελαν την ελευθερία
και την εκδίωξη των Τούρκων, αλλά γιατί με τη συμμετοχή τους θα
εξασφάλιζαν ότι η επόμενη μέρα θα τους έβρισκε πάλι προύχοντες και
προνομιούχους.
Όπως έγραψε και ο Γάλλος Πρόξενος στα Ιωάννινα, Πουκεβίλ: “Όταν οι κοτζαμπάσηδες μιλάνε για ελευθερίες δεν είναι για να καλυτερέψει η θέση του λαού, αλλά για να μπουν οι ίδιοι στη θέση των Τούρκων”.
Η εκπομπή διερευνά τις πηγές και ξεδιπλώνει πτυχές της καθημερινής
ζωής. Μιας ζωής που συνήθως επιφύλασσε χλιδή για τους περισσότερους
κοτζαμπάσηδες και αγγαρείες για τους ραγιάδες, που βρίσκονταν υπό την
«προστασία» τους. Όμως, αν και οι χριστιανοί άρχοντες όριζαν την τύχη
ολόκληρων πληθυσμών, δεν κατάφερναν πάντοτε να ορίσουν την ίδια τους τη
μοίρα.
Σουλατσάριζαν με άνεση στο κονάκι του Πασά, αλλά με την ίδια άνεση
το κεφάλι τους μπορούσε να κατρακυλήσει στα σκαλοπάτια του Σαράι, όταν
οι ανταγωνιστές τους πετύχαιναν να κυριαρχήσουν. Η δράση τους, βεβαίως,
είχε και θετικές πλευρές, όπως το ότι μεσολαβούσαν μεταξύ υπόδουλων και
Οθωμανών, φιλτράροντας την οργή της εξουσίας.
Το είδαμε : Μηχανή του χρόνου, Βικιπαίδια, Καλυτερότερα
