Το 2020, παρά τα προβλήματα που προκάλεσε η πανδημία, ήταν μία σημαδιακή χρονιά για την βιομηχανία φωτοβολταϊκών συστημάτων. Οι εγκαταστάσεις νέων συστημάτων παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος από ηλιακή ενέργεια σημείωσαν ιστορικό ρεκόρ στις Η.Π.Α. παρά την σημαντική επιβράδυνση που παρατηρήθηκε στο δεύτερο τρίμηνο της χρονιάς.
Στην Κίνα, παρά την σχεδόν ολική παύση δραστηριοτήτων στις αρχές της χρονιάς, οι εγκαταστάσεις νέων συστημάτων ήταν διπλάσιες από τις αντίστοιχες για το 2019. Η συνέχεια αναμένεται εντυπωσιακή για τα επόμενα χρόνια καθώς στην Ευρώπη θα τεθεί σε εφαρμογή το μεγάλο «πράσινο σχέδιο», και στις Η.Π.Α. αναμένουμε από τον νεοεκλεγέντα πρόεδρο Joe Biden να πραγματοποιήσει κάτι αντίστοιχο.
Πέρα από αυτά, η μεγάλη στροφή της κινεζικής πολιτικής προς την πράσινη ενέργεια εγγυάται σημαντική αύξηση των νέων εγκαταστάσεων και στην Ασιατική υπερδύναμη.
Μιλώντας για τον Joe Biden, δεν αποκλείεται σύντομα να κληθεί να αντιμετωπίσει ένα ζήτημα το οποίο, τουλάχιστον προσωρινά, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην βιομηχανία φωτοβολταϊκών συστημάτων.
Το ζήτημα έχει σχέση με την Κινεζική βιομηχανία παραγωγής πολυκρυσταλλικού πυριτίου (polysilicon), που είναι ένα από τα πιο βασικά υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή των φ/β συστημάτων.
Στην Κίνα παράγεται περίπου το 80% του πολυκρυσταλλικού πυριτίου παγκοσμίως, και το μισό περίπου από αυτό προέρχεται από εργοστάσια εγκατεστημένα στην επαρχία του Xinjiang που κατοικείται κυρίως από τους Ουιγούρους, οι οποίοι είναι μουσουλμάνοι στο θρήσκευμα και αντιμετωπίζονται με ιδιαίτερη αυστηρότητα από την κεντρική κυβέρνηση της χώρας.
Διεθνείς οργανώσεις που ασχολούνται με θέματα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, έχουν καταγγείλει επανειλημμένα τις κινεζικές αρχές υποστηρίζοντας πως εξαναγκάζουν τους Ουιγούρους να εργάζονται χωρίς την θέλησή τους και χωρίς ικανοποιητικές αμοιβές, σε ένα είδος «καταναγκαστικής εργασίας».
Το θέμα ήρθε ξανά στην επιφάνεια μετά από άρθρο των New York Times της 8ης Ιανουαρίου. Το άρθρο βασίστηκε σε έρευνα της συμβουλευτικής εταιρείας Horizon Advisory, που εδρεύει στην αμερικανική πρωτεύουσα και ειδικεύεται σε ανάλυση γεωπολιτικών ζητημάτων με έμφαση σε ό,τι αφορά στην Κίνα.
Σύμφωνα με τα συμπεράσματα της έρευνας, αρκετά από τα εργοστάσια παραγωγής πολυκρυσταλλικού πυριτίου στην περιοχή του Xinjiang χρησιμοποιούν ντόπιους που εργάζονται πέρα από την θέλησή τους. Το άρθρο των NYT δημιούργησε αίσθηση και επανέφερε το θέμα στην επικαιρότητα.
Οι αμερικανικές εταιρείες που ασχολούνται με την φ/β βιομηχανία έχουν δηλώσει επανειλημμένα πως δεν θέλουν να αγοράζουν προϊόντα από επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν τέτοιες μεθόδους, αλλά προς το παρόν δεν υπάρχει σαφής απόδειξη των ισχυρισμών της Horizon Advisory και έτσι συνεχίζουν κανονικά την συνεργασία τους με τους κινέζους παραγωγούς polysilicon.
Τα πράγματα μπορεί να αλλάξουν αν η διοίκηση Biden αποφασίσει πως υπάρχουν αρκετά στοιχεία που να αποδεικνύουν πως όντως υπάρχει ζήτημα «καταναγκαστικής εργασίας» και προχωρήσει σε επιβολή κυρώσεων που θα συνεπάγονται μερική ή ολική απαγόρευση εισαγωγής στις Η.Π.Α. για το polysilicon που προέρχεται από το Xinjiang.
Προφανώς, κάτι τέτοιο θα προκαλέσει σίγουρα μείωση της προσφοράς πολυκρυσταλλικού πυριτίου, άνοδο της τιμής του και αύξηση του κόστους κατασκευής όλων των φ/β συστημάτων. Οι πιθανότητες επιβολής κυρώσεων δεν είναι αμελητέες, αφενός διότι το αμερικανικό Κογκρέσο έχει ήδη επιβάλει περιορισμούς στις εισαγωγές βαμβακιού από το Xinjiang για τον ίδιο λόγο, και αφετέρου διότι προεκλογικά ο Biden έχει δηλώσει ξεκάθαρα πως θα είναι πολύ σκληρός απέναντι σε χώρες που παραβιάζουν ανθρώπινα δικαιώματα.
Αν τα στοιχεία που θα παρουσιαστούν στον νέο πρόεδρο είναι πειστικά δεν αποκλείεται να τον φέρουν μπροστά σε δίλημμα, καθώς αν μείνει πιστός στις απόψεις του για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων μπορεί να προκαλέσει προβλήματα σε μία βιομηχανία την οποία θέλει πολύ να βοηθήσει.
Πέρα από την πιθανή επιβολή κυρώσεων, η βιομηχανία φ/β αντιμετωπίζει και δύο άλλα προβλήματα, προσωρινής κατά πάσα πιθανότητα φύσης. Το πρώτο είναι η πολύ σημαντική αύξηση της τιμής του πολυκρυσταλλικού πυριτίου που σημειώθηκε μέσα στο καλοκαίρι και οφείλεται σε προβλήματα που αντιμετώπισαν δύο μεγάλα κινέζικα εργοστάσια, το ένα λόγω πλημμύρας και το άλλο λόγω πυρκαγιάς. Η άνοδος ήταν της τάξης του 80%, τώρα έχει αρχίσει μία μικρή αποκλιμάκωση της τιμής και αναμένεται σταδιακή υποχώρηση καθώς τα εργοστάσια θα επανέρχονται στην κανονική τους λειτουργία.
Το δεύτερο, είναι ο διπλασιασμός της τιμής των ειδικών γυαλιών που χρησιμοποιούνται στα φ/β συστήματα. Εδώ η αύξηση οφείλεται στην μεγάλη ζήτηση λόγω της χρήσης νέων πάνελ διπλής όψεως. Σύμφωνα με ειδικούς της αγοράς, θα περάσουν αρκετοί μήνες μέχρι να αυξηθεί η παραγωγική δυναμικότητα των εργοστασίων και να ικανοποιηθεί η ζήτηση.
Αποτέλεσμα των δύο αυτών συγκυριακών παραγόντων είναι το γεγονός ότι για πρώτη φορά από το 2015 παρατηρείται αύξηση της τιμής των μονάδων που χρησιμοποιούνται στις εγκαταστάσεις φ/β.
Είναι αδύνατον να μαντέψουμε αν θα φτάσουμε σε επιβολή κυρώσεων για το θέμα της εργασίας των Ουιγούρων. Στην περίπτωση που γίνει αυτό, η ανοδική τάση στο κόστος κατασκευής των μονάδων που χρησιμοποιούνται στις φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις θα συνεχιστεί και πιθανώς να γίνει και εντονότερη για ένα διάστημα.
Δεν νομίζουμε όμως πως αυτό θα απειλήσει το μέλλον της φ/β βιομηχανίας. Αν δεν επαρκεί η προσφορά από τα «εγκεκριμένα» κινεζικά εργοστάσια πολυκρυσταλλικού πυριτίου, θα ξαναζωντανέψουν τα ευρωπαϊκά και αμερικανικά που είχαν βγει «νοκ άουτ» από την μεγάλη προσφορά και την συνεχή πτώση των τιμών των τελευταίων ετών, ίσως και με λίγη κρατική βοήθεια αν αυτό κριθεί απαραίτητο.
Η παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος από ηλιακή ενέργεια θα συνεχίσει να αυξάνεται για καιρό ακόμα, ως αποτέλεσμα της απόφασης των περισσότερων κυβερνήσεων στον κόσμο για την εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων.
Η τωρινή συγκυρία μπορεί να αναστατώσει λίγο την αγορά αλλά ίσως μία μικρή αναστάτωση να είναι απαραίτητη, προκειμένου να αναρωτηθούμε πόσο λογικό είναι για μία βιομηχανία που σκοπεύει να κάνει τον κόσμο καλύτερο, το να εξαρτάται από μία χώρα που δεν σέβεται στοιχειώδη ανθρώπινα δικαιώματα.
(του Σπύρου Αλεξόπουλου, liberal.gr)
