Η NASA είπε το δικό της «αντίο» στον συνθέτη Βαγγέλη Παπαθανασίου, που έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 79 ετών, παρουσιάζοντας βίντεο αφιερωμένο σε αποστολή εξερεύνησης του Δία, τη μουσική σύνθεση του οποίου έχει επιμεληθεί ο σπουδαίος δημιουργός.
Η ανάρτηση ξεκινά με το λατινικό «Ad astra Vangelis», ενώ στη συνέχεια αναφέρει:
Το ρόβερ Curiosity της Αμερικανικής Διαστημικής Υπηρεσίας (NASA) ανίχνευσε την υπογραφή άφθονου «ελαφρού» άνθρακα στον ‘Αρη, για τον οποίο υπάρχουν τρεις πιθανές εξηγήσεις: να προέρχεται από χημικές αντιδράσεις στην ατμόσφαιρα λόγω της υπεριώδους ακτινοβολίας, να δημιουργήθηκε από περαστικό νέφος κοσμικής σκόνης ή να έχει «ντόπια» βιολογική προέλευση, έχοντας παραχθεί στο παρελθόν από μορφές μικροβιακής ζωής, όπως συμβαίνει και στη Γη.
Το ρόβερ τριγυρνάει στον γειτονικό πλανήτη από το 2012, παίρνοντας κατά καιρούς δείγματα από την επιφάνεια του και κάνοντας αναλύσεις επιτόπου με το φορητό χημικό εργαστήριο του. Αυτή τη φορά, οι επιστήμονες, με επικεφαλής τον καθηγητή γεωεπιστημών Κρίστοφερ Χάουζ του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Πενσιλβάνια, οι οποίοι έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ (PNAS), σύμφωνα με το «Science», ανακοίνωσαν ότι το Curiosity ανίχνευσε φασματοσκοπικά ένα σήμα που θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη αρχαίας αρειανής ζωής, χωρίς ασφαλώς να αποκλείονται άλλες πιο «πεζές» εξηγήσεις.
Ο άνθρακας που βρέθηκε παγιδευμένος σε αρειανά πετρώματα, είναι εντυπωσιακά εμπλουτισμένος με ελαφριά ισότοπα άνθρακα. Στη Γη ένα τέτοιο σήμα αποτελεί ισχυρή ένδειξη για αρχαία μικροβιακή ζωή. Δεδομένου όμως ότι πρόκειται για τον ‘Αρη – όπου έχουν διαψευστεί οι κατά καιρούς αρχικές εκτιμήσεις – οι ερευνητές είναι διστακτικοί να πανηγυρίσουν. Έτσι, μελετούν παράλληλα όλες τις εναλλακτικές μη βιολογικές ερμηνείες του φαινομένου, κυρίως την επίδραση της υπεριώδους ακτινοβολίας στην ατμόσφαιρα του «κόκκινου» πλανήτη και την αστρόσκονη. Πάντως και οι εναλλακτικές αυτές εξηγήσεις είναι εξίσου «εξωτικές» με την πιθανότητα κάποια υπόγεια μικρόβια να παρήγαγαν κάποτε εμπλουτισμένο άνθρακα με τη μορφή αερίου μεθανίου.
Ο άνθρακας υπάρχει σε δύο σταθερές ισοτοπικές μορφές: του «ελαφρού» άνθρακα-12 που αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα του υπάρχοντος άνθρακα, και του βαρύτερου άνθρακα-13. Η ζωή έχει εξελίξει μηχανισμούς στη Γη που ευνοούν τον ελαφρύτερο άνθρακα, με αποτέλεσμα τα περισσότερα οργανικά μόρια που έχουν βιολογική προέλευση, να περιέχουν άνθρακα-12.’
Οι ερευνητές ανέλυσαν τις μετρήσεις του ρόβερ από 24 διαφορετικά δείγματα πετρωμάτων από τον κρατήρα Γκέιλ, ο οποίος κάποτε περιείχε μια αρχαία λίμνη. Σε έξι από αυτά τα δείγματα η αναλογία του άνθρακα-12 σε σχέση με τον άνθρακα-13 ήταν τόσο μεγάλη (πολύ μεγαλύτερη από ό,τι στη Γη), που ο Χάουζ έκανε λόγο για «δραματικά σήματα». Μια πιθανή εύλογη εξήγηση είναι ότι πριν δισεκατομμύρια χρόνια μικρόβια τρέφονταν με άνθρακα από το μάγμα στο αρειανό υπέδαφος και στη συνέχεια παρήγαγαν αέριο μεθάνιο. Μετά, άλλα επιφανειακά μικρόβια θα τρέφονταν με τη σειρά τους με αυτό το μεθάνιο, εμπλουτίζοντας το περαιτέρω με ελαφρύ άνθρακα, ο οποίος τελικά παγιδεύτηκε στα πετρώματα μετά τον θάνατο των μικροοργανισμών.
Μέχρι στιγμής όμως το ρόβερ δεν έχει δει φυσικά ίχνη αρχαίων μικροβίων, συνεπώς μια τροποποιημένη εκδοχή της παραπάνω θεωρίας είναι ότι μετά το αρχικό στάδιο της διαδικασίας που ξεκίνησε από μικρόβια βαθιά στο υπέδαφος, το δεύτερο στάδιο στην επιφάνεια του πλανήτη δεν έγινε από άλλα μικρόβια, αλλά από την υπεριώδη ακτινοβολία που μπορεί να διέσπασε το αέριο μεθάνιο μικροβιακής προέλευσης, εμπλουτίζοντας έτσι τον ελαφρύ άνθρακα.
Εναλλακτικά, η υπεριώδης ακτινοβολία θα μπορούσε να έχει κάνει εξ αρχής όλη τη «δουλειά», χωρίς καθόλου βοήθεια από τα μικρόβια. Η ακτινοβολία αυτή, όπως έχουν δείξει πρόσφατα εργαστηριακά πειράματα στη Γη από Ιάπωνες πλανητικούς επιστήμονες του Ινστιτούτου Τεχνολογίας του Τόκιο, μπορεί να αντιδράσει χημικά με το μονοξείδιο του άνθρακα – που αποτελεί το 96% της αρειανής ατμόσφαιρας – και να παράγει άκρως εμπλουτισμένο άνθρακα-12.
Μια άλλη εναλλακτική εξήγηση είναι ότι, στο νεαρό ακόμη ηλιακό σύστημα, ο ‘Αρης πέρασε μέσα από ένα διαστρικό μοριακό νέφος αερίων και σκόνης, κάτι που πιστεύεται ότι συμβαίνει κάθε 100 εκατομμύρια χρόνια. Ο άνθρακας στη διαστρική σκόνη είναι ελαφρύς και, κρίνοντας από τις αναλύσεις μετεωριτών, θα μπορούσε να εξηγεί τα αυξημένα επίπεδα άνθρακα-12 που παρατηρούνται στον ‘Αρη.
Το Curiosity συνεχίζει να «μυρίζει» τη σημερινή αραιή αρειανή ατμόσφαιρα και έχει ήδη ανιχνεύσει μεθάνιο, αλλά σε συγκεντρώσεις πολύ χαμηλές για να μπορέσει να μετρήσει τα επίπεδα των ισοτόπων του άνθρακα. Προς το παρόν, είναι δύσκολο να πει κανείς πιο από τα παραπάνω σενάρια – ή ίσως κάποιο άλλο – είναι πιο βάσιμο.
Ο Χάουζ δήλωσε, με συγκρατημένη επιφύλαξη, ότι τα νέα ευρήματα ενισχύουν κάπως την πιθανότητα να υπήρχαν κάποτε μικροοργανισμοί στον ‘Αρη, χωρίς μάλιστα να αποκλείεται ότι υπάρχουν ακόμη στο υπέδαφος του. Επεσήμανε ότι «και τα τρία σενάρια υποδηλώνουν έναν ασυνήθιστο κύκλο άνθρακα στον ‘Αρη, πολύ διαφορετικό από οτιδήποτε στη Γη σήμερα. Χρειαζόμαστε όμως περισσότερα δεδομένα για να αποφασίσουμε ποιά είναι η σωστή εξήγηση. Θα ήταν ωραία αν το ρόβερ ανίχνευε μια μεγάλη ποσότητα μεθανίου και μετρούσε τα ισότοπα άνθρακα σε αυτήν, αλλά μέχρι στιγμής οι ποσότητες μεθανίου που έχουν ανιχνευθεί, είναι τόσο μικρές που τα ισότοπα δεν είναι δυνατό να μετρηθούν».
Πέθανε ο βετεράνος αστροναύτης Μάικλ Κόλινς της ιστορικής αποστολής Apollo 11 της NASA στη Σελήνη.
Δεν πάτησε ποτέ το πόδι του στο σεληνιακό έδαφος, καθώς παρέμεινε σε τροχιά στο διαστημικό σκάφος, όσο οι δύο συνάδελφοί του, ο Νιλ Άρμστονγκ και ο Μπαζ Όλντριν έγραφαν ιστορία: προσεδαφίσθηκαν με τη σεληνάκατο και έγιναν οι πρώτοι άνθρωποι που περπάτησαν ποτέ πάνω στη Σελήνη.
Εκτός από αστροναύτης
υπήρξε πιλότος δοκιμών και συνολικά ταξίδεψε δύο φορές στο Διάστημα
- την πρώτη φορά με το διαστημόπλοιο Gemini 10 και τη δεύτερη ως πιλότος
του οχήματος διακυβερνήσεως της αποστολής Απόλλων 11.
Ακόμα και χωρίς να πατήσει ποτέ πάνω στην επιφάνειά της, ο Κόλινς παραμένει ένας από τους μόλις 24 ανθρώπους στην Ιστορία της ανθρωπότητας που έχουν ταξιδέψει μέχρι τη Σελήνη.
Υπήρξε ο τέταρτος άνθρωπος στην ιστορία που έκανε «διαστημικό περίπατο» (δραστηριότητα εκτός σκάφους, EVA) και ο πρώτος που εκτέλεσε περισσότερους από έναν. Μετά την αποχώρησή του από τη NASA το 1970 έγινε βοηθός υπουργός Εξωτερικών για τις Δημόσιες Υποθέσεις και μετά διευθυντής στο Εθνικό Μουσείο Αέρα και Διαστήματος, μέχρι το 1978.
Ακόμα και χωρίς να πατήσει ποτέ πάνω στην επιφάνειά της, ο Κόλινς παραμένει ένας από τους μόλις 24 ανθρώπους στην Ιστορία της ανθρωπότητας που έχουν ταξιδέψει μέχρι τη Σελήνη.
Υπήρξε ο τέταρτος άνθρωπος στην ιστορία που έκανε «διαστημικό
περίπατο» (δραστηριότητα εκτός σκάφους, EVA) και ο πρώτος που εκτέλεσε
περισσότερους από έναν. Μετά την αποχώρησή του από τη NASA το 1970 έγινε
βοηθός υπουργός Εξωτερικών για τις Δημόσιες Υποθέσεις και μετά
διευθυντής στο Εθνικό Μουσείο Αέρα και Διαστήματος, μέχρι το 1978.
Απόλλων 11
Ως πιλότος του οχήματος διακυβερνήσεως, ο Κόλινς είχε μία τελείως διαφορετική εκπαίδευση από αυτή για τη σεληνάκατο και την έξοδο στη σεληνιακή επιφάνεια.
Εκτός από την εκπαίδευση σε προσομοιωτές πτήσεως, έγιναν μετρήσεις για
τις διαστημικές στολές, εκπαίδευση σε φυγόκεντρο μηχανή για την
προσομοίωση των 10g κατά την επανείσοδο στην ατμόσφαιρα, και πολλά άλλα.
Ως
ο ενεργός διαχειριστής της συναντήσεως με τη σεληνάκατο στο διάστημα, ο
Κόλινς συμπλήρωσε ένα τετράδιο με 18 διαφορετικά σχετικά σενάρια, όπως
το να μην έχει προσσεληνωθεί η σεληνάκατος, να έχει ξεκινήσει υπερβολικά
νωρίς ή αργά. Αυτό το «βιβλίο» κάλυπτε 117 σελίδες.
Το γνωστό υφασμάτινο σηματάκι της αποστολής ήταν σχέδιο του Κόλινς. Κατά το εκπαιδευτικό στάδιο για την αποστολή αυτή ο Κόλινς είπε στον Ντεκ Σλέιτον ότι δεν θα ήθελε να πετάξει πάλι μετά το «11». Ο Σλέιτον προσφέρθηκε να τον βάλει πιο πίσω στην ακολουθία των πληρωμάτων μετά την πτήση.
Κατά την ημέρα που περιφερόταν ολομόναχος γύρω από τη Σελήνη, ο Κόλινς ποτέ δεν αισθάνθηκε μοναξιά, έγραψε, παρότι ειπώθηκε ότι «από την εποχή του Αδάμ κανένας άνθρωπος δεν γνώρισε τέτοια μοναξιά», με την έννοια ότι κανείς δεν είχε βρεθεί τόσο μακριά σε χωρική απόσταση από όλους τους άλλους ανθρώπους.
Στην αυτοβιογραφία του γράφει ότι «αυτό το εγχείρημα δομήθηκε για τρεις ανθρώπους, και θεωρώ το δικό μου 1/3 ήταν το ίδιο απαραίτητο με το καθένα από τα άλλα δύο».
Κατά τα 48 λεπτά της κάθε τροχιάς κατά τα οποία δεν είχε τηλεπικοινωνία με τη Γη, το αίσθημα που ανέφερε δεν ήταν μοναξιάς, αλλά μάλλον «ετοιμότητα, αναμονή, ικανοποίηση, εμπιστοσύνη, σχεδόν θριαμβικό συναίσθημα» (Collins 2001).
Σε μία συνέντευξη στην εφημερίδα The Guardian τον Ιούλιο του 2009 ο Κόλινς αποκάλυψε ότι ανησυχούσε για την ασφάλεια των Άρμστρονγκ και Όλντριν. Τον απασχολούσε επίσης το ότι σε περίπτωση θανάτου τους στη Σελήνη, θα ήταν υποχρεωμένος να επιστρέψει στη Γη μόνος του και, ως ο μοναδικός επιζών της αποστολής, θα τον θεωρούσαν «σημαδεμένο για όλη του τη ζωή».
Ευτυχώς για όλους, επέστρεψαν και οι τρεις ζωντανοί.
Το ρομποτικό διαστημόπλοιο πάτησε την επιφάνεια του «Κόκκινου Πλανήτη» στις 10:55 ώρα Ελλάδας - Δείτε την πρώτη εικόνα που έστειλε από την επιφάνεια - Θα ξεκινήσει την έρευνά του στον κρατήρα Jezero - Εξαιρετικά σημαντική η αποστολή ενόψει της επανδρωμένης αποστολής που σχεδιάζει η NASA τα επόμενα χρόνια
Η μεγάλη στιγμή για την ανθρωπότητα έφτασε.
Δεν είναι η πρώτη φορά που η NASA στέλνει ρομποτικό διαστημόπλοιο στον πλανήτη Άρη. Είναι όμως η πρώτη φορά, που έχουμε τη δυνατότητα να παρακολουθήσουμε σε «πραγματικό χρόνο» την προσεδάφιση του «Mars 2020 Perseverance».
Η διαδικασία προσεδάφισης του ρομποτικου διαστημοπλοίου-εργαστηρίου ξεκίνησε λίγα λεπτά πριν τις 11 το βράδυ ώρα Ελλάδας και διήρκεσε -σύμφωνα με τον προγραμματισμό- 7 λεπτά. «Τα 7 λεπτά του τρόμου», όπως τα αποκαλούν οι επιστήμονες της NASA.
Η αποστολή του διαστημοπλοίου,
εκτός των ερευνών που θα πραγματοποιήσει, θα αναζητήσει στοιχεία που να
αποδεικνύουν ή όχι, ότι στον «κόκκινο πλανήτη» υπήρξε κάποτε ζωή.
Στις 10:55 ώρα Ελλάδας, το ρομποτικό διαστημόπλοιο προσεδαφίστηκε στον
Άρη. Αμέσως οι επιστήμονες της NASA ξέσπασαν σε χειροκροτήματα και
πανηγυρισμούς. Λίγα δευτερόλεπτά μετά, έλαβαν το πρώτο σήμα ότι η
προσεδάφιση ήταν επιτυχής και αμέσως μετά ήρθε η πρώτη εικόνα από την
επιφάνεια του Κόκκινου Πλανήτη:
Επτά λεπτά, τα οποία θα... κόψουν την ανάσα σε όλον τον πλανήτη μας, καθώς το Perseverance θα «τρυπά» την ατμόσφαιρα του «κόκκινου πλανήτη», μέχρι να προσεδαφιστεί με επιτυχία στον κρατήρα Jezero και να συνεχίσει την εξαιρετικά σημαντική του αποστολή, μέσω της οποίας θα θα πραγματοποιηθεί ένα καθοριστικό βήμα για την προετοιμασία ενόψει της επανδρωμένης αποστολής που προγραμματίζει η NASA για τα επόμενα χρόνια.
Η NASA, περήφανη για το μεγάλο επίτευγμα, μεταδίδει live την όλη διαδικασία, διατηρώντας το ενδιαφέρον στα ύψη:
Στο πλαίσιο της αποστολής «Μars 2020», το διαστημικό όχημα «Perseverance» ξεκίνησε το ταξίδι του στις 30 Ιουλίου του 2020 διανύοντας 471 εκατομμύρια χιλιόμετρα για να φθάσει, όπως αναμένεται σε λίγες ώρες στον Κόκκινο Πλανήτη.
Όταν οι επιστήμονες της NASA λάβουν το σήμα ότι προσεδαφίστηκε,
τότε θα χρειαστεί να περάσουν τα «επτά λεπτά τρόμου» προκειμένου να
βεβαιωθούν ότι το ρόβερ, το οποίο έκανε ένα επτάμηνο διαστημικό ταξίδι,
απόστασης 470 εκατομμυρίων χιλιομέτρων, κατέβηκε σώο και αβλαβές στην
επιφάνεια του Άρη.
Η διαστημοσυσκευή θα αναζητήσει ίχνη μικροβιακής ζωής στον Κόκκινο Πλανήτη και θα μελετήσει την γεωλογική του σύνθεση.
Το εξάτροχο ρόβερ «Perseverance», μεγέθους SUV, γνωστό και με το
παρατσούκλι «Πέρσι», είναι λίγο μεγαλύτερο και βαρύτερο από το ρόβερ
«Curiosity» που μελετά μέχρι σήμερα τον 'Αρη.
Διαθέτει πιο εξελιγμένα επιστημονικά όργανα, ικανά για πιο φιλόδοξα
πειράματα, αποτελώντας το πιο εξελιγμένο εργαστήριο αστροβιολογίας που
έχει ποτέ σταλεί σε άλλο ουράνιο σώμα. Με τα εργαλεία του, θα συλλέξει
αρειανά δείγματα, που θα επιστραφούν στη Γη με μια μελλοντική αποστολή , κάτι που, εφόσον συμβεί, θα είναι μια παγκόσμια πρωτιά.
Το Perseverance θα κατέβει μέσα στον κρατήρα «Jezero», που κάποτε ήταν
αρχαία λίμνη και δέλτα ποταμού και όπου θεωρείται πιθανότερο να υπήρχαν
μορφές ζωής πριν δισεκατομμύρια χρόνια, όταν ο 'Αρης ήταν πιο θερμός, υγρός και πιθανώς φιλόξενος για ζωή.
Μεταξύ άλλων, το ρόβερ διαθέτει μια πειραματική συσκευή που θα
μετατρέπει το διοξείδιο της αρειανής ατμόσφαιρας σε καθαρό οξυγόνο,
καθώς επίσης ένα μίνι μετεωρολογικό σταθμό, 19 κάμερες και δύο μικρόφωνα
που θα καταγράψουν τους πρώτους αρειανούς ήχους.
Επίσης το ρόβερ θα απελευθερώσει το «Ingenuity», ένα μικρό ρομποτικό ελικόπτερο βάρους 1,8 κιλών, το πρώτο στην ιστορία που θα πετάξει σε έναν άλλο κόσμο.
Το ρομποτικό εξάτροχο όχημα Perseverance θα επικεντρωθεί στην αναζήτηση
νερού και άλλων στοιχείων ζωής κάτω από την επιφάνεια του πλανήτη.
Επίσης θα συλλέξει και θα αποθηκεύσει δείγματα πετρωμάτων τα οποία
αναμένεται να ταξιδέψουν στη Γη τα επόμενα 10 χρόνια με κοινές αμερικανικές και ευρωπαϊκές αποστολές.
Παράλληλα θα δοκιμαστούν τεχνολογίες που θα βοηθήσουν να ανοίξει ο δρόμος για τη μελλοντική εξερεύνηση του Άρη από ανθρώπους.
Το «Perseverance» είναι σχεδιασμένο για να αντιμετωπίζει με επιτυχία τις αντίξοες συνθήκες στην επιφάνεια του αφιλόξενου Κόκκινου Πλανήτη.
Μοιάζει αρκετά με το Curiosity, αλλά διαθέτει πολλές νέες δυνατότητες, επισημαίνει ο επικεφαλής του προγράμματος, Ματ Ουάλας.
Ανάμεσα στα άλλα είναι εξοπλισμένο με έναν ισχυρό ηλεκτρονικό
υπολογιστή, που θα το βοηθήσει να πλοηγηθεί στην επιφάνεια αποφεύγοντας
τις επικίνδυνες περιοχές. Το ρομποτικό όχημα Perseverance (Επιμονή)
είναι το πέμπτο που στέλνει η NASA στον πλανήτη.
Μέχρι το 1997, όλα τα διαστημόπλοια της NASA που
έφτασαν στην επιφάνειά του ήταν στατικά. Το 1997, όμως, η αποστολή
«Pathfinder» έφερε την μεγάλη επανάσταση: ένα ρομπότ με τροχούς, που μπορούσε να κινηθεί πάνω στην κακοτράχαλη επιφάνεια του πλανήτη.
Το «Sojourner», όπως ονομαζόταν, ακολούθησαν δύο άλλα ρομποτικά οχήματα,
το Spirit και το «Opportunity», που πάτησαν την επιφάνεια του Άρη το
2004, ενώ το «Curiosity», που είχε μέγεθος αυτοκινήτου, έφτασε στον
προορισμό του το 2012.
Εξαιρετικό ενδιαφέρον αναμένουν οι επιστήμονες από τις εμπειρίες που θα συγκεντρώσει και μικρός «επιβάτης» που μεταφέρει το Perseverance της NASA: το Ingenuity, το πρώτο ελικόπτερο στον Άρη.
Το μικροσκοπικό αυτό ελικόπτερο, το οποίο ζυγίζει περίπου 1,8 κιλά στη
Γη, θα είναι το πρώτο ιπτάμενο όχημα που θα προσπαθήσει να
πραγματοποιήσει μια ελεγχόμενη πτήση σε άλλο πλανήτη.
Tο Ingenuity
