Κειμήλια που χρονολογούνται από τον 8ο έως τον 18ο αιώνα, εντοπίστηκαν σε μία στίβα χαρτοπολτού, κλεισμένη για τουλάχιστον 300 χρόνια σε κρύπτη του μοναστηριού.
Ο πολύτιμος θησαυρός ανακαλύφθηκε στη διάρκεια αναστηλωτικών εργασιών στη Μονή Βατοπεδίου στο Αγιον Ορος, περιελάμβανε σπάνια χειρόγραφα, κώδικες, ευαγγέλια, θρησκευτικά βιβλία, ακόμη και κώδικες από τον 12ο ως τον 18ο αιώνα, σπάνιες εκδόσεις, όπως ένα αντίτυπο της τραγωδίας του Αισχύλου «Πέρσες», που τυπώθηκε το 1557 στο Παρίσι, αλλά και τμήματα του έργου του Ομήρου που τυπώθηκε το 1488 στο Μιλάνο.
Τα ευρήματα, τα οποία βρέθηκαν σε μια μάζα χαρτοπολτού, συντηρήθηκαν και σήμερα κοσμούν τις προθήκες στη βιβλιοθήκη της Μονής Βατοπεδίου..
Τα σπάνια αυτά ευρήματα αποκαλύφθκαν σε μια μάζα χαρτοπολτού, που ήταν καλά κρυμμένη για τουλάχιστον 3 αιώνες στη σκεπή της Μονής Βατοπεδίου, ένα σημείο που στο παρελθόν χρησίμευε ως βιβλιοθήκη.
Κάποια από τα κείμενα ήταν σε χαρτί, κάποια άλλα όμως σε περγαμηνή, γεγονός που τους δίνει ακόμη μεγαλύτερη αξία, ενώ βρέθηκε υλικό που χρονολογείται στον 8ο αιώνα.
Ο αρχιτέκτονας-αναστηλωτής Φαίδωνας Χατζηαντωνίου που βρέθηκε πρώτος μπροστά στον χαρτοπολτό, θυμάται ότι όλα ήταν ταγγισμένα και κατεστραμμένα από την υγρασία και τις ακαθαρσίες των τρωκτικών. Οι ειδικοί και οι εργάτες που ανέλαβαν την αποκατάσταση της στέγης στο καθολικό της Μονής, για λογαριασμό του Κέντρου Διαφύλαξης Αγιορείτικης Κληρονομιάς (ΚΕΔΑΚ), την περίοδο 1985-1987, αντίκρισαν τη... χωματερή της σκεπής, όταν σήκωσαν τα παλιά μολυβδόφυλλα στο βόρειο παρεκκλήσι του καθολικού, τον Αγιο Δημήτριο.
«Αυτό που βρήκαμε ήταν αποθέτες τους οποίους σε καθημερινή γλώσσα θα ονομάζαμε χωματερές, όχι με την έννοια ότι εκεί πετούσαν σκουπίδια, αλλά ήταν ένα σημείο στο οποίο οι μοναχοί εναπόθεταν αντικείμενα λατρείας και χρηστικά τα οποία δεν χρειάζονταν πια για διάφορους λόγους.
Οι Αγιορείτες μοναχοί, όπως είναι γνωστό, δεν πετούσαν τίποτα. Ή το έκαιγαν ή το έβαζαν σε ένα χωνευτήρι δίπλα στο ιερό, για να... χωνέψει μαζί με το κτίριο», ανέφερε ο κ. Χατζηαντωνίου.
Σύμφωνα με το ιστορικό της Μονής Βατοπεδίου, κατά το παρελθόν στο σημείο εκείνο υπήρχε η βιβλιοθήκη του μοναστηριού, όταν όμως το κτίριο ανακαινίστηκε, στις αρχές του 18ου αιώνα, η βιβλιοθήκη μεταφέρθηκε και η στέγη μετατοπίστηκε. Ετσι ό,τι δεν πήγε στον νέο χώρο, έμεινε εκεί για να...χωνέψει.
Γεμίζοντας τρία μεγάλα χαρτοκιβώτια με χειρόγραφα και άλλα αντικείμενα, όσα μπορούσε να σηκώσει χωρίς να διαλυθούν στα χέρια του, ο κ. Χατζηαντωνίου τα παρέδωσε στη 10η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Ο αρχαιολόγος Ιωακείμ Παπάγγελος εξέτασε προσεχτικά τα ευρήματα, τα κατέγραψε, συντηρήθηκαν και σήμερα κοσμούν τις προθήκες στη βιβλιοθήκη της Μονής Βατοπεδίου, στον Πύργο της Παναγίας.
